Inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie tradycyjnie odbywa się 23 października w rocznicę utworzenia Uniwersytetu. Wśród uroczystości towarzyszących temu wydarzeniu będzie w tym roku nadanie najwyższej godności akademickiej przyznawanej przez nasz Uniwersytet – doktoratu honoris causa profesorowi Yuriemu Oganesianowi.
Prof. Yuri Oganessian, członek Rosyjskiej Akademii Nauk, jest fizykiem zajmującym się syntezą i badaniem właściwości jąder atomowych. Stoi na czele Laboratorium Reakcji Jądrowych im. Flerowa w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej w Rosji. Prof. Oganessian jest światowym liderem badań nad jądrami superciężkimi. Pod jego kierownictwem w Dubnej dokonano m.in. syntezy jąder pięciu najcięższych pierwiastków o liczbie atomowej powyżej 114: flerowa, moskowa, liwermoru, tenesu i oganesonu. Ten ostatni, najcięższy znany obecnie pierwiastek o liczbie atomowej 118, nazwano na cześć prof. Oganessiana. To drugi taki przypadek w historii, że pierwiastek został nazwany imieniem żyjącego fizyka. Badania poświęcone możliwościom dalszego rozszerzenia układu okresowego trwają nadal. Prace nad poszukiwaniem kolejnych pierwiastków trwają w laboratoriach w RIKEN w Tokio, GANIL w Caen, GSI w Darmstadt i w Dubnej, gdzie w ubiegłym roku oddano do użytku nowy cyklotron dedykowany badaniom jąder pierwiastków superciężkich.
W Polsce również prowadzi się badania nad fizyką jąder superciężkich. Już w latach sześćdziesiątych prof. Adam Sobiczewski z IBJ w Świerku (również doktor honoris causa UMCS) jako pierwszy przewidział istnienie takich jąder. Obecnie prace naukowe poświęcone teoretycznemu opisowi jąder superciężkich prowadzone są w ośrodkach w Warszawie (Narodowe Centrum Badań Jądrowych i Uniwersytet Warszawski) oraz w Lublinie (Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej). Prowadzone są badania nad możliwościami syntezy jąder oraz przewidywanymi kanałami ich rozpadu poprzez rozszczepienie i emisję cząstki alfa. Cztery lata temu w Kazimierzu Dolnym zostało zorganizowane przez UMCS i NCBJ sympozjum naukowe które zgromadziło ponad stu fizyków i chemików z całego świata zajmujących się badaniami jąder superciężkich. Polscy naukowcy pracujący również w wielu laboratoriach na całym świecie (np. ORNL w Oak Ridge, GANIL w Caen), mają istotny wkład w tworzenie nowych pierwiastków i badania właściwości jąder superciężkich.
Ceremonia nadania godności doktora honorowego UMCS w Lublinie prof. Oganessianowi odbędzie się 21 października. Naukowy charakter tej uroczystości dopełni konferencja naukowa 27th Nuclear Physics Workshop (Warsztaty Fizyki Jądrowej), która odbędzie się w dniach 21-23 października. Jej organizatorem jest Katedra Fizyki Teoretycznej UMCS w Lublinie przy współudziale NCBJ w Warszawie, IFJ PAN w Krakowie i ZIBJ w Dubnej. Konferencja odbędzie się na terenie Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS (Budynek D, Aula Informatyki 105). Początek sesji naukowych zaplanowany jest na czwartek, 21 października o godzinie 16.00. W trakcie obrad goście zaprezentują ok. 30 wykładów przedstawiających swoje najnowsze osiągnięcia. Spodziewamy się uczestnictwa ok. 60 naukowców, z czego ponad połowę będą stanowić fizycy z różnych krajów Europy. Niestety ograniczenia epidemiczne nie pozwoliły wielu badaczom, głównie z Ameryki i Azji na udział w konferencji. Niemniej cieszymy się, że po niemal dwuletniej przerwie epidemicznej będziemy mogli się spotkać osobiście, a nie na wideokonferencjach i przedyskutować najnowsze wyniki badań.
Odbywające się corocznie Warsztaty Fizyki Jądrowej cieszą się uznaną renomą w społeczności fizyków jądrowych. Ciekawa tematyka przyciągają zazwyczaj kilkudziesięciu czołowych naukowców z całego świata. W tym roku tematyka konferencji zostanie w całości poświęcona fizyce jąder superciężkich – specjalności prof. Yuriego Oganessiana, który otrzyma tytuł doktora honoris causa UMCS. Na konferencji przedstawione będą najnowsze wyniki badań teoretycznych i doświadczalnych dotyczące jąder najcięższych pierwiastków znanych ludzkości - o liczbach atomowych od 100 do 118. Stworzenie tych jąder jest niezwykle trudne, gdyż są to obiekty mało stabilne. Większość z nich rozpada się po ułamku sekundy. Opis teoretyczny właściwości i reakcji takich jąder wymaga natomiast zastosowania mechaniki kwantowej do opisu oddziaływań kilkuset nukleonów. Odkrycia naukowe w tej dziedzinie prowadzą do poszerzenia układu okresowego pierwiastków. Jest to niezwykle ekscytująca praca badawcza.